Abstract:
Rewitalizacja to kompleksowy, skoordynowany, wieloletni, prowadzony na określonym obszarze proces przemian przestrzennych, technicznych, społecznych i ekonomicznych, inicjowany przez samorząd terytorialny (głównie lokalny) w celu wyprowadzenia tego obszaru ze stanu kryzysowego, poprzez nadanie mu nowej jakości funkcjonalnej i stworzenie warunków do jego rozwoju, w oparciu o charakterystyczne uwarunkowania endogeniczne."
(2008, MRR).
Mimo tak jasnej definicji, okres 2007-2013 obfitował (nie tylko) w Polsce w uproszczenia definicji, najczęściej sprowadzających rewitalizację do remontów określonych obszarów, za to gwarantujących skuteczne wydatkowanie środków. Nie tylko Instytucje Zarządzające podczas swych konkursów, ale i KE, nie zwracały uwagi na te uproszczenia rewitalizacji (zastępowanie celów złożonych przez proste i łatwe w realizacji, według Mertona (1968, hasło „succession of goals”). W Polsce określane mianem regresji kulturowej (Hryniewicz, 2004), zakotwiczenia (Zaucha i in., 2014: 216), lub oswajania (Kozak, 2014: 76 ). Według Mapy Dotacji MRR (obecnie Ministerstwo Rozwoju) w okresie omawianym niewiele było przykładów złożonej rewitalizacji, za to stopniowo coraz bardziej dominowały typowe techniczne uproszczenia: remonty i modernizacje placów, ulic, budynków, parków, a nawet cmentarzy (z pominięciem wszelkich pozostałych aspektów). Dopiero okres 2014-2020 przyniósł formalnie zmianę podejścia do rewitalizacji na bardziej wymagającą. Ze względu na opóźnienie w wydatkowaniu środków (a tylko finansowanie pozwala na całościowe podsumowanie postępów), można się obawiać, że i w tym okresie nastąpić może stopniowe odejście od prawa UE do uproszczeń w imię reakcji na presje oddolne, beneficjentów (o innych potrzebach) oraz prasy, oczekujących podsumowań postępów, zamiast tłumaczeń czemu nie jest to możliwe z wykorzystaniem wspólnych wskaźników. Już dominujące użycie wskaźników produktu sugeruje, że nie jest to problem nierealny w tym okresie programowania.
Artykuł jest poświęcony analizie projektów rewitalizacji w okresie 2007-2013. Niestety, wskutek barku dostatecznej liczby zakończonych i rozliczonych projektów rewitalizacji okresu 2014-2020, projekty z tego okresu nie będą uwzględnione, by nie czynić błędów w ocenie. Hipoteza główna głosi, że w okresie 2007-2013 rewitalizacja była dominująco obarczona projektami uproszczonymi do aspektu technicznego (remont, modernizacja). Hipoteza dodatkowa stanowi, że główna przyczyna tkwiła w przyjęciu przez system polityki spójności chęci znaczącego wydatkowania środków UE. Metody analizy (zatem i i źródła informacji) to głównie badania statystyczne Mapy Dotacji MRR oraz badania literaturowe, w niewielkim zaś stopniu obserwacja podczas wizytacji w terenie oraz udziału w konferencjach tematycznych.
|